Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 4 - Tuần 30, Bài: Câu cảm thán

 I. Đặc điểm hỡnh thức và chức năng.
1. Vớ dụ: (SGK/ trang 43)
 Em hóy đọc cỏc vớ 
 dụ và tỡm cõu cảm 
 thỏn? b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
 Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
 Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
 Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
 Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
 Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
 Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
 Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, 
 Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
 - Than ôi!ụi! Thời oanh liệt nay còn đâu? (?) Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết 
quả giải một bài toán, có thể dùng câu cảm thán 
không? vì sao? Trong hai câu sau, câu nào là câu cảm thán? Vì sao?
a) Trong chiến tranh, có biếtbiết baobao người
 đã ra trận và mãi mãi không trở về. 
 Cõu trần thuật
b) Tình yêu quê hương của Tế Hanh thật
 đằm thắm biếtbiết bao!bao! Cõu cảm thỏn
 Câu cảm thán là câu có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than 
ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi; thay, biết bao, biêt chừng 
nào, dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người 
viết); xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay 
ngôn ngữ văn chương.
 Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than. Bài tâp 1: Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích 
sau có phải đều là câu cảm thán không. Vì sao?
a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi sức trời! Thế 
đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy 
thay! Khúc đê này hỏng mất.
b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
c) Chao ôi, có biết đâu rằng; hung hăng, hống hách 
láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu 
dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát 
nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Bài tâp 1: Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích 
 sau có phải đều là câu cảm thán không. Vì sao?
 a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi sức trời! Thế 
 đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy 
 thay! Khúc đê này hỏng mất.
 b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
 c) Chao ôi, có biết đâu rằng; hung hăng, hống hách 
 láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu 
 dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát 
 nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
 Câu cảm thán phải chứa các từ ngữ cảm thán. Bài tập 3 : Đặt c õu cảm th ỏn theo yờu cầu:
- Trước tỡnh cảm của một người thõn dành cho mỡnh.
- Khi nhỡn thấy mặt trời mọc.
- Khi buồn tủi khổ đau.
- Khi vui mừng phấn khởi.
* Vớ dụ :
- Tỡnh cảm mẹ dành cho con ấm ỏp biết bao!
- ễi! Cảnh bỡnh minh trờn biển thật đẹp.
- Chao ụi, nếu tụi nghe lời mẹ thỡ đõu đến nụng nỗi 
 này.
- ễi, con đó cho bố một bất ngờ quỏ lớn. Hãy nhắc lại đặc điểm hỡnh thức và chức năng 
của câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán. - Hoàn thành bài tập viết đoạn văn vào vở.
- Soạn bài: “Câu trần thuật”