Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 109, Bài 21: Liên kết câu và liên kết đoạn văn - Lâm Văn Công

 TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH
 NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG 
 QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM
 Người dạy: LÂM VĂN CÔNG Tiết 109-Tiếng việt
LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN Tiết 109-TiếngLIÊN việt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
 Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở
thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn
muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một
lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung
 quanh (3). (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
 Đoạn văn bàn về cách người nghệ sĩ phản ánh thực tại.
 Đoạn văn trên bàn về vấn đề gì? Tiết 109-TiếngLIÊN việt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
 Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở
thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn
muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một
lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung
 quanh (3). (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
 Đoạn văn bàn về cách người nghệ sĩ phản ánh thực tại.
 Có quan hệ mật thiết với chủ đề của văn bản: Tiếng nói của văn nghệ.
 Nội dung của từng câu trong đoạn:
 Câu 1: Tác phẩm nghệ thuật phản ánh thực tại.
 Câu 2: Khi phản ánh thực tại những người nghệ sĩ muốn nói một 
 điều gì mới mẻ.
 Câu 3: Điều mới mẻ ấy là lời nhắn gửi của người nghệ sĩ.
 Các nội dung trên đều hướng vào chủ đề của đoạn văn. LIÊN KẾT 
 Nội dung chính của từng câu trong đoạn văn trên?CHỦ ĐỀ Tiết 109-TiếngLIÊN việt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
 Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở
thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn
muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một
lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung
 quanh (3) (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
Cách 1: Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu
mượn ở thực tại (1). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ,
anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh (3).
Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một
điều gì mới mẻ (2)
Cách 2 : Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn
đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh (3). Nhưng nghệ
sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới
mẻ (2). Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu
mượn ở thực tại (1).. Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
 Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng
I. Khái niệm liên kết: những vật liệu mượn ở thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ
1. Liên kết nội dung: không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn
 nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm
Các đoạn văn phải phục vụ một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một
chủ đề chung của văn bản, phần của mình góp vào đời sống chung quanh (3)
các câu văn phải phục vụ (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
chủ đề chung của đoạn (liên Các câu được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
kết chủ đề). + Tác phẩm nghệ thuật làm gì? (Phản ánh thực tại)
Các đoạn văn, câu văn phải + Phản ánh thực tại như thế nào? (Tái hiện và sáng 
được sắp xếp theo trình tự tạo)
hợp lí (liên kết lô-gíc). + Tái hiện và sáng tạo thực tại để làm gì? (Nhắn 
 gửi một điều gì đó)
 LIÊN KẾT LÔ- GÍC Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
I. Khái niệm liên kết:
1. Liên kết nội dung:
2. Liên kết hình thức:
 Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở
thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn
muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một
lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung
quanh (3).
 (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
 Cụm từ cái đã có rồi ở câu 2 đồng nghĩa với
 PHÉP ĐỒNG NGHĨA
 cụm từ những vật liệu mượn ở thực tại ở câu 1.
 Từ Nhưng ở câu 2 biểu thị quan hệ bổ PHÉP NỐI
 sung cho câu 1.
 Lặp lại từ tác phẩm PHÉP LẶP
 Những từ tác phẩm, nghệ sĩ cùng PHÉP LIÊN TƯỞNG
 trườngMối từliên vựng.hệ chặt chẽ về nội dung giữa các câu trong đoạn
 Từ Anhvănở câuđược 3 thaythể thếhiện chobằng từ nghệnhững sĩ ở câubiện 2 pháp nào? PHÉP THẾ Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
 Đọc đoạn văn sau:
 “Liêm là trong sạch, không tham lam.
 Ngày xưa, dưới chế độ phong kiến, những người làm quan không
 đục khoét dân, thì gọi là liêm, chữ liêm ấy chỉ có nghĩa hẹp. Cũng
 như ngày xưa trung là trung với dân, hiếu là hiếu với cha mẹ mình
 thôi.
 Ngày nay, nước ta là nước dân chủ cộng hòa, chữ liêm có nghĩa
 rộng hơn; là mọi người đều phải liêm. Cũng như trung là trung với
 Tổ quốc, hiếu là hiếu với nhân dân; ta thương cha mẹ ta, mà còn
 phải thương cha mẹ người, phải làm cho mọi người đều biết thương
 cha mẹ.”
 (Hồ Chí Minh)
 LiênTìmkết phươngđoạn tiệnthực liênchất kếtlà trongsự liên đoạkếtn văngiữa trên?các Đâycâu làkhác liên 
 đoạnkết. Còncâu hayliên liênkết kếtcâu đoạn?là sự liên kết giữa các câu cùng đoạn. Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
I- Khái niệm liên kết:
 1.Liên kết nội dung: PHIẾU HỌC TẬP
 2. Liên kết hình thức: Con kiến mà leo cành đa
* Mối quan hệ giữa liên kết nội 
dung và liên kết hình thức. Leo phải cành cộc leo ra leo vào.
 Con kiến mà leo cành đào
 LeoLeo phảiphải cànhcành cộccộc leo vào leo ra.
 ( Ca dao)
 1. Bài ca dao trên sử dụng phương tiện liên kết nào?
 Thể hiện nội dung gì?
 2. Trong chương trình Ngữ văn THCS, em đã được
 học bài ca dao nào cũng nói về hình ảnh con kiến? Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
I. Khái niệm liên kết
 Đèo nào cao bằng đèo Phú Cốc
 1. Liên kết nội dung:
 2. Liên kết hình thức: Dốc nào ngược bằng dốc Xuân Đài
* Mối quan hệ giữa liên Đèo cao, dốc ngược, đường dài
kết nội dung và liên kết
hình thức Anh còn qua được huống chi vài lạch sông.
Liên kết nội dung được ( Ca dao Phú Yên )
thể hiện bằng hệ thống
các phương tiện liên kết,
và liên kết hình thức chủ
yếu dùng để diễn đạt sự
liên kết nội dung. Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
II- Luyện tập:
Bài tập trong SGK/43.
 Phân tích sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong đoạn
 văn sau:
 Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả
 thế giới đều thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới (1). Bản
 chất trời phú ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một
 yêu cầu hàng đầu (2). Nhưng bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại
 không ít cái yếu (3). Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên
 hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực
 hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề (4). Không
 nhanh chóng lấp đầy những lỗ hổng này thì thật khó bề phát huy trí
 thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền kinh tế mới chứa
 đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng (5).
 (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới) Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
 Phân tích sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong đoạn văn sau:
 Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế giới đều
 thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới (1). Bản chất trời phú ấy rất có ích
 trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu (2). Nhưng bên cạnh
 cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu (3). Ấy là những lỗ hổng về kiến thức
 cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng
 thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề (4). Không nhanh
 chóng lấp đầy những lỗ hổng này thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và
 không thể thích ứng với nền kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi
 không ngừng (5).
 (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
 LIÊN KẾT HÌNH THỨC
 ➢ (2) - (1) bản chất trời phú ấy => phép đồng nghĩa
 ➢ (3) - (2) nhưng => phép nối
 ➢ (4) - (3) ấy => phép thế
 ➢ (5) - (4) những lỗ hổng => phép lặp từ ngữ
 ➢ (5) - (1) thông minh => phép lặp từ ngữ Tiết 109-TiếngLIÊNviệt KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
 I. Khái niệm liên kết:
 1. Liên kết nội dung:
 2. Liên kết hình thức:
 II. Luyện tập:
 1. Bài vừa học:
 - Nhớ được các biểu hiện của liên kết câu và liên kết đoạn văn
 - Tìm các ví dụ về liên kết câu và liên kết đoạn.
 2. Bài sắp học: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
 - Thế nào là bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
 - Lập dàn bài theo SGK/trang 52.