Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS qua bài học Giáo dục công dân

 Sáng kiến
 NỘI DUNG
*Đánh giá của hội đồng chấm cấp trường:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Người thực hiện: Huỳnh Thảo Uyên Trang 1 Sáng kiến
 ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN
 GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THCS
 QUA BÀI HỌC GIÁO DỤC CƠNG DÂN
A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
 I. Cơ sở lí luận:
 Giáo dục kĩ năng sống là một nội dung quan trọng được thực hiện một cách cĩ hệ 
thống trong các nhà trường. Giáo dục kỹ năng sống giúp học sinh rèn luyện hành vi cĩ trách 
nhiệm đối với bản thân và cộng đồng, đối phĩ với những sức ép của cuộc sống, phịng ngừa 
những hành vi cĩ hại cho thể chất và tinh thần của các em. Giáo dục kỹ năng sống giúp tăng 
cường khả năng tâm lí, khả năng thích ứng, giúp các em cĩ cách thức ứng phĩ với những 
thách thức của cuộc sống.
 Mơn GDCD ở trường trung học cơ sở cĩ vai trị quan trọng trong việc thực hiện mục 
tiêu giáo dục, gĩp phần hình thành nhân cách tồn diện cho học sinh, là một mơn học cĩ 
nhiều khả năng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, điều đĩ được thể hiện:
 - Nhiệm vụ và nội dung mơn GDCD chứa đựng những yếu tố của giáo dục kỹ năng 
sống, phù hợp với trọng tâm của giáo dục KNS là quá trình đối thoại, tương tác lẫn nhau, sử 
dụng vốn kinh nghiệm của người học để thực hành kĩ năng; phù hợp với cách tiếp cận làm 
thay đổi hành vi của người học trên cơ sở nhận thức về các vấn đề của cuộc sống.
 - Một trong những đặc điểm của mơn GDCD là sự tích hợp nhiều nội dung giáo dục, 
trong đĩ cĩ các nội dung giáo dục về các vấn đề xã hội. Vì vậy, việc tích hợp nội dung giáo 
dục kỹ năng sống vào mơn GDCD là điều cĩ thể thực hiện và phù hợp với xu thế hiện nay.
 - Việc giáo dục các chuẩn mực xã hội khơng thể chỉ xuất phát từ yêu cầu nhà giáo mà 
phải xuất phát từ quyền lợi và nhu cầu phát triển của học sinh. Giáo dục kỹ năng sống giúp 
học sinh cĩ những kĩ năng thiết thực để sống an tồn, lành mạnh, cĩ hiệu quả, do đĩ học sinh 
hứng thú học tập và lĩnh hội các chuẩn mực một cách chủ động, tự giác.
 Từ khả năng giáo dục kỹ năng sống trong mơn GDCD được xác định là hết sức quan 
trọng và cần thiết, mục tiêu giáo dục kỹ năng sống trong mơn GDCD cũng được xác định rõ 
ràng.
 Giáo dục kỹ năng sống trong mơn GDCD ở trường trung học cơ sở nhằm giúp học 
sinh:
 + Hiểu được sự cần thiết của các kỹ năng sống giúp cho bản thân cĩ thể sống tự tin, 
lành mạnh, phịng tránh được các nguy cơ gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất và 
tinh thần.
 + Cĩ kĩ năng làm chủ bản thân, biết xử trí linh hoạt trong các tình huống giao tiếp 
hằng ngày; cĩ kĩ năng tự bảo vệ mình; rèn luyện lối sống cĩ trách nhiệm với bản thân, bè 
bạn, gia đình và cộng đồng.
 + Cĩ nhu cầu rèn luyện kỹ năng sống trong cuộc sống hằng ngày; ưa thích lối sống 
lành mạnh, cĩ thái độ phê phán đối với những biểu hiện thiếu lành mạnh; tích cực, tự tin 
tham gia các hoạt động, cĩ quyết định đúng đắn trong cuộc sống. 
 II. Cơ sở thực tiễn:
 Việc giáo dục, rèn luyện là một phạm trù rộng, tất cả các bộ mơn, các tổ chức đồn 
thể: Đồn, Đội.tất cả giáo viên và học sinh đều phải bắt tay vào thực hiện. Trong đĩ mơn 
GDCD là mơn học cĩ nhiều khả năng để thực hiện nội dung này nhất. (Hầu hết tất cả các chủ 
đề và nội dung bài học đều cĩ thể lồng ghép các nội dung giáo dục kỹ năng sống)
 Trong những năm gần đây, việc giáo dục học sinh trong nhà trường đã khơng bĩ hẹp ở 
việc giảng dạy, cung cấp tri thức văn hĩa mà yêu cầu cần phải cung cấp cho các em những 
Người thực hiện: Huỳnh Thảo Uyên Trang 3 Sáng kiến
 - Chuẩn bị các phương tiện, thiết bị phục vụ cho việc dạy và học của từng bài. Cụ thể 
như:
 + Sách giáo khoa, Sách giáo viên, chuẩn kiến thức kĩ năng;
 + Máy tính (phần mềm Powerpoint), Tivi, bút dạ, giấy khổ lớn, phiếu học tập.
 + Các tư liệu, thơng tin, tranh ảnh phục vụ cho nội dung bài học.
 b. Đối với học sinh:
 - Học sinh tìm hiểu thơng tin liên quan đến nội dung bài học, sưu tầm tư liệu, tranh 
ảnh (nếu cĩ), tìm hiểu trước nội dung bài học để tạo sự chủ động trong việc tìm kiếm, xử lí 
và tiếp nhận thơng tin, kiến thức cho các em trong mỗi bài học;
 - Học sinh luơn cĩ tâm lí sẵn sàng, tự tin khi tham gia hoạt động nhĩm, giải quyết tình 
huống hay tham gia vào các trị chơi đĩ là cách thức, là cơ hội để các em rèn luyện cho mình 
những kĩ năng cần thiết.
 2.2 Các bước tiến hành bài dạy:
 a.Bước 1: Nghiên cứu tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng, xác định mục tiêu bài học. Sau 
đĩ nghiên cứu nội dung bài ở sách giáo khoa, kết hợp tham khảo hướng dẫn giảng dạy ở sách 
giáo viên... để định hướng kiến thức cần đạt qua bài học.
 Ví dụ: Xác định mục tiêu cần đạt qua bài “Tự tin” (GDCD 7)
 1. Về kiến thức:
 - Học sinh hiểu được thế nào là tự tin. 
 - Nêu được một số biểu hiện của tính tự tin.
 - Nêu được ý nghĩa của tính tự tin.
 2. Về kĩ năng: 
 - Biết thể hiện sự tự tin trong những cơng việc cụ thể.
 3. Về thái độ: 
 - Tự tin ở bản thân mình khơng a dua, dao động trong hành động. 
 - Học tập và làm theo tấm gương tự tin của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
 b.Bước 2: Nghiên cứu tài liệu Giáo dục kỹ năng sống trong mơn GDCD ở trường 
trung học cơ sở để xác định những kỹ năng sống cơ bản cần được giáo dục. Tham khảo các 
phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực cĩ thể sử dụng tùy theo đối tượng và điều kiện dạy 
học cho phù hợp.
 Ví dụ: Qua bài học “Tự tin” giáo viên đã xác định được các kĩ năng sống cơ bản cần 
được giáo dục và các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực cĩ thể sử dụng đĩ là:
 * Các kĩ năng sống cơ bản cần được giáo dục:
 - Kĩ năng xác định, phân tích, so sánh biểu hiện của tự tin, thiếu tự tin.
 - Kĩ năng xác định giá trị của sự tự tin, thể hiện sự tự tin.
 - Kĩ năng tự nhận thức của bản thân về lịng tự tin, tự trọng.
 * Các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực cĩ thể sử dụng:
 - Thảo luận nhĩm.
 - Nghiên cứu trường hợp điển hình.
 - Xử lí tình huống.
 c.Bước 3: Tiến hành soạn bài trên giáo án Word theo bố cục gồm 4 phần:
 - Khám phá: Kích thích học sinh tự tìm hiểu xem các em đã biết những gì về bài học 
sắp tới;
 Ở bài học này chúng tơi cho học sinh tiếp xúc với một câu trong nhật ký Đặng Thùy 
Trâm giúp các em thể hiện được kỹ năng phân tích và trình bày. 
 - Kết nối: Giới thiệu thơng tin, kiến thức và kĩ năng mới thơng qua việc tạo cầu nối 
liên kết giữa cái đã biết và cái chưa biết;
Người thực hiện: Huỳnh Thảo Uyên Trang 5 Sáng kiến
 +Kỹ năng liên hệ và vận dụng của bản thân: Yêu cầu học sinh tự nhận xét hoặc kiểm 
điểm bản thân. (Đặc biệt lưu ý đối với các em thường làm trái với các nội dung chuẩn mực 
hoặc các quy định cĩ trong nội dung bài học). 
 4. Kết quả:
 Việc chú trọng rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh vào nội dung các mơn học trong 
đĩ cĩ mơn GDCD đã đem lại một số kết quả như sau:
 - Khả năng giao tiếp và trình bày trước tập thể của học sinh đã được tăng lên. Các em 
học sinh khá giỏi, thường tham gia các hoạt động tập thể thì đã đi vào độ chuyên nghiệp hơn, 
dám nhận một số cơng việc trong các hoạt động lớn của liên đội như dẫn chương trình, hùng 
biện, trình bày các vấn đề trước tập thể; đối với các học sinh cịn hạn chế về nhận thức thì 
nay các em cũng đã mạnh dạn hơn, dám đưa tay phát biểu và trình bày ý kiến của mình trước 
lớp
 - Tỷ lệ học sinh vi phạm về đạo đức đã giảm khá rõ nét, khơng cịn tình trạng học sinh 
vi phạm pháp luật ở địa phương, việc chấp hành nội quy của học sinh cũng nghiêm túc hơn
 - Học sinh hứng thú, say mê với bộ mơn thích khám phá bày tỏ ý kiến của mình với 
từng tình huống dược đặt ra trong từng tiết học, nhờ vậy mà chất lượng bộ mơn cũng tăng 
lên.
 5. Bài học kinh nghiệm:
 Qua quá trình thực hiện nội dung lồng ghép giáo dục kỹ năng sống trong mơn GDCD, 
tơi đã rút ra được những kinh nghiệm quý báu như sau:
 - Việc giáo dục kỹ năng sống khơng chỉ dừng lại ở việc rèn luyện cho học sinh mà 
ngay cả với giáo viên thơng qua nội dung bài dạy, các thao tác tổ chức dạy học cho học sinh 
thì đồng thời giáo viên cũng phải tích cực rèn luyện kỹ năng sống cho bản thân để mỗi khi 
các em lúng túng thì các thầy cơ giáo cũng kịp thời giải quyết trên tinh thần thân thiện.Thành 
cong của một tiết dạy lồng ghép kỹ năng sống đĩ là sự chuẩn bị chu đáo, lựa chọn các kỹ 
năng sống đưa vào bài dạy sao cho phù hợp, giáo viên phải luơn đặt niềm tin vào học sinh
 + Tất cả giáo viên dạy GDCD cần phải nắm chắc khái quát nội dung chương trình, 
các nội dung cần tích hợp liên quan đến từng bài dạy cụ thể.
 + Sưu tầm các tình huống thực tế liên quan đến nội dung bài học và gần gũi thân thiết 
với các em, giúp các em dễ dàng liên hệ và vận dụng cho bản thân.
 + Trong quá trình giảng dạy giáo viên cần chú ý liên hệ với nội dung tích hợp tư 
tưởng Hồ Chí Minh, bởi lẽ đây cũng là một nội dung tích hợp trong chương trình giáo dục 
của chúng ta hiện nay. 
 - Trong những lần sinh hoạt tổ, giáo viên cần tập trung thảo luận, trao đổi những 
vướng mắc khi giảng dạy bộ mơn này.
C. KẾT LUẬN:
 Dạy học gắn với việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một việc làm cần thiết và 
cĩ vai trị hết sức quan trọng. Nĩ trang bị cho các em những kỹ năng khi nghiên cứu bài 
mới, vận dụng bài học vào thực tiễn, làm cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn, chủ động 
trong học tập để kết quả ngày càng cao hơn. Hơn nữa việc rèn luyện kỹ năng sống cho học 
sinh được xác định là một nội dung cơ bản trong phong trào thi đua “Xây dựng trường học 
thân thiện, học sinh tích cực” trong nhà trường phổ thơng. kỹ năng sống thúc đẩy sự phát 
triển của cá nhân và xã hội. Giáo dục kỹ năng sống là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ và 
là xu thế chung của các nước trên thế giới. Vì vậy, việc định hướng giáo dục kỹ năng sống 
cho học sinh trong nhà trường nĩi chung và qua mơn học nĩi riêng cần được xác định rõ về 
mục tiêu, nguyên tắc, nội dung và phương pháp, kĩ thuật giáo dục kỹ năng sống.
 Để làm tốt việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh qua bài học mơn GDCD, giáo 
viên cần khơng ngừng tự học, mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng các kĩ thuật 
Người thực hiện: Huỳnh Thảo Uyên Trang 7 Sáng kiến
 Huỳnh Thảo Uyên
Người thực hiện: Huỳnh Thảo Uyên Trang 9