Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức học sinh học tập thí nghiệm theo nhóm

 MỤC LỤC
 Trang
A-ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................2
B-NỘI DUNG .................................................................................................3
I. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
II. BIỆN PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN
III. MỘT SỐ VÍ DỤ TRONG CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ THCS
IV. KINH NGHIỆM RÚT RA TỪ ĐỀ TÀI
C-NỘI DUNG ...............................................................................................11
 1 chọn đề tài “ TỔ CHỨC HỌC SINH HỌC TẬP THÍ NGHIỆM THEO 
NHÓM ” 
 B. NỘI DUNG
I. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
 Trong những năm học gần đây , do yêu cầu của sự nghiệp đổi mới giáo 
dục , nhà trường đã có sự trang bị thêm các thiết bị , dụng cụ dạy học môn 
Vật lý nhằm phục vụ tối đa cho mục đích đổi mới phương pháp dạy học trong 
chương trình THCS . Tuy nhiên , số lượng dụng cụ vật lý được trang bị cho 
bộ môn vẫn còn hạn chế do kinh phí trang bị tương đối cao. 
 Tổ bộ môn Vật lý của trường luôn được tạo điều kiện thuận lợi trong 
học tập, nâng cao trình độ chuyên môn qua các buổi học tập huấn, nhằm tiếp 
cận nhanh nhất với những đổi mới trong phương pháp dạy học để truyền tải 
đến học sinh . 
 Về phía học sinh, các em có sự thích thú, năng động trong các hoạt 
động học tập. Tuy nhiên, vẫn còn một số đối tượng học sinh mang tâm lý ỷ 
lại, thụ động trong các hoạt động học tập , dễ dẫn đến việc hình thành thói 
quen phân chia 2 nhóm đối tượng học sinh: Nhóm tích cực – thường là học 
sinh khá giỏi . Nhóm thụ động – thường là những học sinh trung bình – yếu.
II. BIỆN PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả khi tổ chức thí nghiệm theo nhóm, cần 
thực hiện các nội dung sau:
1. Xây dựng tổ chức: đây là một giai đoạn quan trọng, góp phần quyết định 
hiệu quả của hoạt động nhóm, nên người giáo viên cần xây dựng được các 
nhóm học tập thảo luận và giao nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm.
 + Mỗi nhóm có ít nhất 6 thành viên , và nên có đủ 3 đối tượng học sinh 
: giỏi khá – trung bình và yếu , xen kẽ học sinh nam và nữ để tạo sự đồng đều 
cho các nhóm. 
 + Xen kẽ giữa học sinh mạnh dạn tự tin và học sinh nhút nhát tự ti , 
cũng như các em có khả năng diễn đạt tốt với các em khả năng diễn đạt yếu.
 3 Giai đoạn 1: Làm việc chung cả lớp: Chia lớp thành các nhóm – Phân 
công nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm. 
 Giai đoạn này gồm các hoạt động chính sau đây:
 - Giáo viên chia nhóm , giao nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm
 - Giáo viên cần xác định mục tiêu của thí nghiệm : 
 + Với các thí nghiệm đơn giản, giáo viên cho học sinh tự tìm hiểu trong 
 SGK , thảo luận và nêu mục tiêu thí nghiệm, sau đó giáo viên nhấn mạnh lại 
 mục tiêu thí nghiệm.
 + Với các thí nghiệm khó và phức tạp, giáo viên nên chia thành nhiều bước 
 nhỏ và nêu mục tiêu của từng bước trong thí nghiệm. 
 - Giáo viên tổ chức cho học sinh xác định phương án thí nghiệm, dụng cụ 
 thí nghiệm, cách bố trí và tiến hành thí nghiệm. Bố trí địa điểm làm việc theo 
 nhóm.
 Lưu ý : Giáo viên cần xác định đúng và đủ mục tiêu thí nghiệm vì nó có 
 liên quan trực tiếp đến nội dung của bài học. 
Giai đoạn 2: Học sinh làm thí nghiệm theo nhóm.
Giai đoạn này gồm các hoạt động chính sau đây:
- Trong mỗi nhóm có sự phân công nhiệm vụ cho từng thành viên:
 + Nhóm trưởng : là học sinh có nhiệm vụ điều hành hoạt động của nhóm.
 + Thư ký: là học sinh có nhiệm vụ ghi chép lại kết quả công việc của nhóm 
 sau khi có sự thống nhất kiến ý của cả nhóm.
 + Người báo cáo : là học sinh đại diện nhóm báo cáo kết quả trước cả lớp.
 + Các thành viên khác: tham gia tích cực mọi hoạt động của nhóm.
- Thảo luận kế hoạch và phương pháp làm việc của nhóm.
- Tiến hành thực hiện:
 + Sắp xếp, bố trí thí nghiệm.
 + Tiến hành thí nghiệm.
 + Thảo luận , thống nhất kết quả và các nội dung cần thiết. 
- Thu xếp đồ dùng thiết bị, chuẩn bị báo cáo kết quả của nhóm trước lớp.
 5 • Trường hợp 2: Đặt thêm một quyển sách dày và nặng lên tấm mốp ở 
 trên tâm mốp này bị 4 chiếc đinh nhọn cắm xuyên vào (H7.5b), độ 
 lún h2
 • Trường hợp 3: thực hiện giống trường hợp 2 nhưng cắm thêm vào tấm 
 mốp ở dưới thật nhiều đinh ghim trên khắp bề mặt tấm mốp 
 lúc này những chiếc đinh nhọn không còn xuyên được vào tấm mốp 
 này ( H7.5c ), độ lún h3
 + Thảo luận , thống nhất kết quả và các nội dung cần thiết vào bảng:
 Áp lực (N) Diện tích bị ép (m2) Độ lún (m)
 F2 > F1 S2 = S1 h2 > h1
 F3 = F2 S3 > S2 h3 < h2
 • Dựa vào kết quả thí nghiệm, thảo luận:
 - Trường hợp 1 với trường hợp 2, trường hợp nào áp lực lớn hơn, diện tích 
bị ép trong hai trường hợp như thế nào. Trường hợp nào đinh lún vào tấm 
mốp nhiều hơn?
 - Trường hợp 2 với trường hợp 3, trường hợp nào diện tích bị ép nhỏ hơn, 
áp lực trong hai trường hợp như thế nào. Trường hợp nào đinh lún vào tấm 
mốp nhiều hơn?
Giáo viên thông báo học sinh: Độ lún của định vào tấm mốp chính là tác 
dụng của áp lực.
 • Từ các kết quả trên, nhóm đưa ra kết luận: Tác dụng của áp lực phụ 
 thuộc vào độ lớn áp lực và diện tích bị ép.
 - Thu xếp đồ dùng thiết bị, chuẩn bị báo cáo kết quả làm việc của nhóm.
 Lưu ý: Trong quá trình các nhóm tiến hành thí nghiệm, giáo viên cần 
quan sát, theo dõi và hướng dẫn học sinh các thao tác thực hiện thí nghiệm 
chưa chính xác.
 7 • Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết hiện tượng gì xảy ra với kim 
 nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với 
 dây dẫn nữa hay không ?
 + Thảo luận , thống nhất ý kiến và các nội dung cần thiết :
 • Khi có dòng điện chạy qua dây dẫn, kim nam châm bị lệch khỏi vị trí 
 cân bằng.
 • Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm không còn song song với dây dẫn 
 có lực từ tác dụng lên kim nam châm.
 • Từ các nhận xét trên, nhóm đưa ra kết luận về tác dụng từ của dòng 
 điện.
 - Thu xếp dụng cụ thí nghiệm, chuẩn bị báo cáo kết quả làm việc của nhóm.
 Lưu ý: Trong quá trình các nhóm tiến hành thí nghiệm, giáo viên cần 
 quan sát, theo dõi và hướng dẫn học sinh các thao tác thực hiện thí nghiệm 
 chưa chính xác.
 c/ Giai đoạn 3: Trình bày kết quả thí nghiệm – GV hướng dẫn các nhóm 
 nhận xét.
 - Đại diện của mỗi nhóm trình bày kết quả làm việc của nhóm.
 - Giáo viên tổ chức cho cả lớp nhận xét, đánh giá kết quả và rút ra kết 
 luận: “Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì 
 đều gây ra tác dụng lực ( gọi là lực từ ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta 
 nói rằng dòng điện có tác dụng từ”.
 IV. KẾT QUẢ :
 1. Thống kê kết quả xếp loại học lực học kì I môn Lý (2016-2017)
 TS Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
 Khối
 HS SL % SL % SL % SL % SL %
Lớp 8 195 42 21.5 49 25.1 50 25.6 34 17.4 20 10.3
Lớp 9 217 54 24.9 64 29.5 63 29 31 14.3 5 2.3
 2. Thống kê kết quả xếp loại học lực học kì I môn Lý (2017-2017) 
 TS Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
 Khối
 HS SL % SL % SL % SL % SL %
Lớp 8 223 64 28.7 62 27.8 57 25.6 35 15.7 5 2.2
Lớp 9 129 35 27.1 48 37.2 33 25.6 12 9.3 1 0.8
 9 C. KẾT LUẬN
 Tổ chức học sinh thảo luận thí nghiệm theo nhóm trong quá trình học 
tập sẽ giúp các em tìm thấy sự hứng thú, kích thích khả năng tư duy, hợp tác 
và trao đổi thông tin giữa các em. Học sinh đã biết phán đoán, tự thực hiện 
được các thí nghiệm đơn giản, hình thành sự đam mê, muốn chiếm lĩnh tri 
thức bằng năng lực của mình, nhờ đó khả năng tiếp thu bài học tốt hơn. Lý 
thuyết trong các bài học sẽ giúp các em tiếp thu những kiến thức, và thực 
hành sẽ giúp các em vận dụng những kiến thức mới đó vào thực tế xung 
quanh mình, điều ấy sẽ tạo điều kiện cho các em rèn luyện kĩ năng sống của 
bản thân, các kĩ năng thực hành. 
 Bên cạnh đó, để có thể đạt được yêu cầu và kết quả tốt trong các thí 
nghiệm, đòi hỏi người giáo viên phải có sự chuẩn bị kĩ lưỡng, cũng như thái 
độ nghiêm túc trong quá trình làm việc, ngoài ra nắm bắt được tâm lý của học 
sinh, giúp các em thoải mái, tự tin trong quá trình thảo luận nhóm cũng là 
điều kiện giúp việc thảo luận nhóm thực hành thí nghiệm thành công.
 Quận 2, ngày 25 tháng 2 năm 2019
 Người viết 
 Phạm Mai Đào
 11