Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức trò chơi trong các giờ học Toán

 ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN 2 
 TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH 
 Tổ: TOÁN - TIN - CÔNG NGHỆ 
 ---------- 
 SÁNG KIẾN 
 TỔ CHỨC TRÒ CHƠI 
TRONG CÁC GIỜ HỌC TOÁN 
 Giáo viên thực hiện : LÊ THỊ HƯƠNG 
 Năm học: 2019 - 2020 
 PHẦN I: MỞ ĐẦU 
 1 
sinh có gia cảnh khó khăn. Chính vì lý do đó, tôi đã đưa một số trò chơi toán học 
vào các bài dạy của mình để gây hứng thú học tập cho học sinh và qua đó các 
em có thể tự tổ chức trò chơi toán học vào những lúc giải lao, lúc rảnh rỗi để 
khắc sâu kiến thức và đặc biệt có thể xa rời các trò chơi điện tử kém tính giáo 
dục thể chất và tinh thần. Đồng thời góp phần vào việc đổi mới phương pháp 
dạy học theo hướng tích cực và bồi dưỡng năng lực học toán cho học sinh, rèn 
luyện khả năng sáng tạo trong học toán cho học sinh. Trên thực tế, những tiết 
học mà tôi đã đan xen tổ chức trò chơi toán học thì tôi thấy học sinh rất thích 
thú, rất hào hứng đón nhận trò chơi. Tôi xin được đóng góp một sáng kiến có tựa 
đề : “Tổ chức trò chơi trong các giờ học toán”. 
II. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI 
- Hình thành tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh. Khơi dậy tính sáng tạo 
trong giải toán của học sinh và đặc biệt giúp học sinh hứng thú hơn trong học tập. 
- Cung cấp kiến thức và phương pháp tự học cho học sinh khi học bộ môn toán. 
- Phát triển năng lực tự học, biết liên kết giữa các thành viên tăng cường tính tập 
thể. 
III. PHẠM VI ĐỀ TÀI 
Nội dung chương trình Toán THCS mà chủ yếu là chương trình lớp 6 và lớp 8 
trong năm học 2019- 2020. 
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
- Nghiên cứu tài liệu: “Đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở trường THCS 
nhằm hình thành và phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh”; Một số tài liệu 
về cách tổ chức trò chơi cho học sinh. 
- Qua các lần được tập huấn chuyên môn. 
- Phương pháp hỏi đáp trực tiếp đối với học sinh, đối với đồng nghiệp cùng bộ 
môn trong trường. 
- Phương pháp luyện tập, thực hành và qua các bài kiểm tra. 
 3 
- Không ít học sinh thực sự chăm học nhưng chưa có phương pháp học tập phù 
hợp, chưa tích cực, chủ động chiếm lĩnh kiến thức nên hiệu quả học tập chưa 
cao. 
- Một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc khai thác, phát triển, sáng tạo 
bài toán trong các các giờ luyện tập, tự chọn ... 
- Việc chuyên sâu một vấn đề nào đó sẽ giúp cho học sinh khắc sâu được kiến 
thức, quan trọng hơn nữa là nâng cao được tư duy cho các em một cách nhẹ 
nhàng, vui vẻ, thoải mái làm cho các em có hứng thú hơn khi học toán. 
Trước thực trạng trên đòi hỏi người giáo viên phải có các giải pháp, tìm tòi 
phương pháp dạy và học sao cho phù hợp và có hiệu quả. 
3. Thuận lợi và khó khăn. 
a) Thuận lợi: 
- Được sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu và tổ trưởng chuyên môn. 
- Được dự giờ trao đổi rút kinh nghiệm với đồng nghiệp trong tổ, nhất là những 
đồng nghiệp có nhiều kinh nghiệm và đạt giáo viên giỏi nhiều năm. 
- Trong lớp dạy có những học sinh năng động , nhạy bén. 
b) Khó khăn: 
- Trình độ học sinh trong một lớp không đồng đều; không đúng thực tế theo xếp 
loại học lực từ lớp dưới lên (qua kiểm tra đầu năm, thực tế học sinh yếu kém 
nhiều). 
- Nhiều năm học sinh bị hổng rất nhiều kiến thức cơ bản, quan trọng ở các lớp 
dưới nên khó có thể tìm tòi, tiếp thu kiến thức mới và giáo viên cũng khó mà áp 
dụng giảng dạy theo phương pháp mới. 
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN: 
Trong quá trình giảng dạy môn toán, chắc rằng các thầy cô giáo đã có những học 
sinh rất thích thú khi đến giờ học toán nhưng bên cạnh đó cũng không ít lần gặp 
các học sinh không hứng thú với môn học, không nhớ được các kiến thức đã học 
 5 
 - Tác phong giáo viên chững chạc, nghiêm túc nhưng lại vui vẻ, gần 
 gũi, hòa đồng với học sinh; lời nói phải rõ ràng, dễ hiểu, ấn tượng, luôn 
 tạo sự hấp dẫn và pha trộn chút hài hước trong mỗi trò chơi. 
 - Sau mỗi trò chơi phải có thưởng phạt phân minh. Tuy nhiên, nên 
 tránh xử phạt đối với đội thua, người thua, mà tập trung tuyên dương, 
 khen thưởng (nếu có) đối với người thắng, đội thắng. 
 - Sau khi chơi, giáo viên cần cho học sinh thảo luận để nhận ra ý 
 nghĩa giáo dục của trò chơi. 
 - Về cách chơi, tôi có thể áp dụng các trò chơi trên truyền hình hoặc 
 các trò chơi dân gian để tạo ra các trò chơi. Trước hết, giáo viên phải chia 
 được các đội chơi phù hợp, cân đối lực lượng, hợp với yêu cầu trò chơi. 
 - Sau đó, giới thiệu trò chơi, luật chơi, quán triệt ý thức kỷ luật khi 
 chơi. Đây là khâu rất quan trọng, giáo viên nên giới thiệu trò chơi một 
 cách ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, thu hút và hấp dẫn người chơi (nếu luật 
 chơi khó thì giáo viên có thể chơi trước làm mẫu). 
 - Động viên học sinh chơi nhiệt tình, hết mình, chơi đẹp, đảm bảo nề 
 nếp, nội qui nhà trường. 
 Cụ thể dưới đây tôi sẽ giới thiệu một số trò chơi, cách làm, cách chơi các trò 
chơi đó để giải quyết thực trạng trên và để thể hiện nội dung của đề tài. 
Một số trò chơi điển hình trong tiết dạy học Toán: 
Khi thực hiện các trò chơi, để thuận tiện cho việc di chuyển của các đội chơi 
một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian, mỗi lớp có thể chia từ 9 đến 10 đội 
chơi, mỗi đội từ 4 đến 5 người (Theo cấu trúc bàn có 2 chỗ ngồi). Các ví dụ ở 
trong những trò chơi dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo, giáo viên có thể 
linh hoạt bố trí nội dung chơi cho phù hợp với lớp mình đang giảng dạy. 
1. Trò chơi “Thử tài thông minh”: Trò chơi này áp dụng cho các bài toán có 
hình ảnh, hoặc có mẹo nhỏ. 
 Chuẩn bị: 
- Giáo viên chuẩn bị một số yêu cầu cần thiết ghi sẵn lên bảng phụ. 
- Học sinh chuẩn bị bảng nhóm, bút lông. 
 7 
Cách chơi: 
- Sau khi hoàn thành tiết dạy, giáo viên hướng dẫn học sinh các đội thi sáng tác 
“vè” toán học (Đọc bài “vè” mẫu cho học sinh học làm theo). 
- Học sinh thực hiện việc sưu tầm hoặc sáng tác trong 5 phút, sau đó các đội lần 
lượt đọc các “tác phẩm” của mình lên cho cả lớp cùng nghe. 
- Bài “vè” nào hay, đúng trọng tâm, suôn vần, suôn điệu, dễ nhớ thì đội đó sẽ 
giành phần thắng. 
 Ví dụ: Khi dạy bài: “Diện tích hình thang” (Tiết 33 – Hình học 8), để nhớ công 
thức tính diện tích hình thang, học sinh có thể sáng tác một số bài “vè” đại loại 
như: “Muốn tính diện tích hình thang, đáy lớn đáy bé ta mang cộng vào, rồi đem 
nhân với chiều cao, chia đôi lấy nửa thế nào cũng ra”. Hoặc khi dạy bài: “Diện 
tích hình thoi” (Tiết 34 – Hình học 8), bài “vè” có thể là: “Muốn tính diện tích 
hình thoi, tích hai đường chéo chia đôi ra liền”. 
Tác dụng: Giúp học sinh tìm ra cách nhớ các công thức, quy tắc, tính chất, 
toán học thông qua các bài “vè” suôn vần, suôn điệu mà chính học sinh sưu tầm 
hoặc sáng tác. 
- Tránh được sự cứng nhắc, rập khuôn khi học toán, tạo ra được không khí học 
tập vui tươi, phấn khởi cho học sinh. 
3. Trò chơi “Giúp bạn”: Trò chơi này thực hiện được với hầu hết các tiết dạy 
Chuẩn bị: Học sinh mang theo bảng nhóm, bút lông. 
Cách chơi: 
- Giáo viên đưa ra một số bài tập củng cố kiến thức vừa học, các đội hội ý, thảo 
luận trong 5 phút. 
- Những em học sinh khá giỏi có trách nhiệm diễn giải, trình bày cho cả nhóm 
hiểu nội dung mà giáo viên yêu cầu, sau đó cử những bạn học sinh yếu kém lên 
bảng trình bày lại. 
- Giáo viên kiểm tra, sửa sai và tùy theo mức độ mà cho điểm những em học 
sinh này một cách hợp lý. 
Tác dụng: 
 9 
Chuẩn bị: Giáo viên có thể chuẩn bị một tờ giấy to có kẻ sẵn các viên gạch như 
hình 9 Sgk trang 30 để học sinh lên điền nội dung thích hợp (Nhưng tính thẩm 
mỹ chưa cao, ít gây hứng thú cho học sinh). 
Giáo viên có thể chuẩn bị các viên gạch màu gắn nam châm lên bảng (sử dụng 
các miếng nhựa dán giấy màu lên có dính nam châm hoặc sử dụng nhựa ghép 
hình của học sinh mẫu giáo làm các viên gạch, đặc biệt giáo viên có thể sử dụng 
được nhiều lần). 
Cách chơi: Chia làm 2 đội (2 nội dung tương tự), mỗi đội khoảng 3 đến 4 học 
sinh lần lượt lên điền kết quả. 
Ví dụ: Bài luyện tập về phép cộng phân số (Số học 6), bài phép trừ phân số, 
phép nhân phân số, cộng số nguyên, trừ số nguyên, nhân số nguyên. 
Giáo viên cho sẵn hàng gạch phía dưới. Học sinh lên lần lượt cầm từng viên 
gạch xây chồng lên trên theo quy tắc viên gạch trên bằng tổng hai viên gạch 
dưới kề với nó (Số trên viên gạch là tùy ý giáo viên chọn và yêu cầu tính tổng 
hay hiệu, tích là theo yêu cầu của bài dạy). 
Tác dụng: Trò chơi này giúp các em phải vận dụng cả khả năng tính toán nhanh, 
chính xác, khéo léo thì mới có thể chiến thắng. 
6. Trò chơi “Ai nhanh hơn” 
Trò chơi này được phát triển từ trò chơi “cướp cờ” mà các em vẫn được chơi từ 
nhỏ. 
Giáo viên có thể sử dụng trong nhiều bài dạy với yêu cầu mỗi lần lên cờ là một 
yêu cầu khác nhau. 
 11 
KẾT QUẢ: 
 5 5 1 11 9 
 12 9 2 40 10 
 H O I A N M Y S O N 
 9 11 11 7 1 
 10 14 12 18 2 
7. Trò chơi “Nhanh tay, nhanh mắt” 
Trò chơi này được áp dụng được gần như tất cả các bài trong chương trình toán 
học. 
Chuẩn bị: những miếng bìa mica các mầu có gắn sẵn các nam châm. Với những 
miếng bìa này giáo viên có thể ghi tất cả các nội dung cần học sinh quan tâm. 
Dụng cụ này có thể sử dụng rất nhiều lần. 
Cách chơi: Chia làm 2 đội hoặc cho 2 học sinh chơi. Ai nhanh lấy được nhiều 
miếng bìa theo yêu cầu của chủ trò thì đội đó (hay người đó) thắng. 
Ví dụ: Bài luyện tập về cộng hai số nguyên cùng dấu (Số học 6). 
Giáo viên gắn các miếng bìa trên bảng như hình vẽ sau: 
 2 
 1 
 -3 16 13 
 -16 
 -4 
 -2 7 
Đội 1: 1) Tổng của 3 số nguyên âm là một số nguyên âm. 
 2) Tổng của 5 số nguyên dương là một số nguyên dương. 
 3) ( –13) + ( -17) = -30 
 4) | -15 | + 5 = 20 
 5) Giảm 50C tức là cộng với -5 
Đội 2: 
 1) Tổng của n số nguyên dương là một số nguyên dương 
 2) Tổng của n số nguyên âm là một số nguyên âm 
 3) ( + 13) + ( + 17) = + 30 
 4) | - 5 | + 35 = -20 
 5) Tăng 50C tức là cộng với 5 
8. Trò chơi “Trò chơi ô chữ” 
Trò chơi này có thể áp dụng cho các bài liên quan đến các khái niệm. 
Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị một bảng kẻ ô có thể gắn các miếng bìa chữ hoặc 
số lên. Đồ dùng này còn có thể sử dụng cho bài số nguyên tố, hợp số ở lớp 6 
(Sàng số nguyên tố). 
 Cách chơi: Có thể cho học sinh toàn lớp chơi. Học sinh được tổ chức 
chơi như các trò chơi ô chữ. 
1 H Ơ P S Ô 
2 T Â P R Ô N G 
3 G I A O H O A N 
4 K Ê T H Ơ P 
5 S Ô N G U Y Ê N T Ô 
6 X 
7 S Ô T Ư N H I Ê N 
8 V E N 
9 N 
Các từ hàng ngang: 
 15