SKKN Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề nhằm giúp học sinh tích cực hơn trong tìm hiểu bộ môn Sinh học 8

 ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN 2
 TRƯỜNG: THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH
 TỔ: SINH – ĐIA – CÔNG NGHỆ
 SÁNG KIẾN
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẶT VÀ GIẢI QUYẾT 
VẤN ĐỀ NHẰM GIÚP HỌC SINH TÍCH CỰC HƠN 
 TRONG TÌM HIỂU BỘ MÔN SINH HỌC 8
 GIÁO VIÊN: TRẦN THỊ NGỌC NGA 
 Sử dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải quyết vấn đề” giúp học sinh tích cực hơn khi 
tìm hiểu môn Sinh học 8
 MỤC LỤC
 Mục lục Trang 1
 Tài liệu tham khảo Trang 2
 A.Đặt vấn đề Trang 3
 1.Lí do chọn đề tài Trang 3
 2.Đối tượng nghiên cứu Trang 4
 3.Phạm vi nghiên cứu Trang 4
 4.Phương pháp nghiên cứu Trang 4
 B.Nội dung Trang 7
 1.Cơ sở lí luận Trang 7
 2.Thực trạng Trang 9
 3.Áp dụng giải pháp Trang 12
 4.Kết quả thu được sau khi sử dụng Trang 13
 5. Khả năng áp dụng của sáng kiến Trang 14
 C.Kết luận 
 1.Kết quả Trang 26
 2.Khuyến nghị và đề xuất Trang 27
 Thực hiện: Trần Thị Ngọc Nga Trang 2 
 Sử dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải quyết vấn đề” giúp học sinh tích cực hơn khi 
tìm hiểu môn Sinh học 8
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
 Thực hiện theo chỉ thị của ngành: “Xây dựng trường học thân thiện, học 
sinh tích cực” là nhiệm vụ cấp thiết hiện nay. Nhưng làm sao để phát huy tính 
tích cực của học sinh đang là vấn đề lớn cần giải quyết.
 Thực tế giảng dạy đã cho thấy rằng chỉ khi nào học sinh tích cực chủ 
động tiếp thu kiến thức thì kết quả giảng dạy của giáo viên và kết quả học tập 
của học sinh mới đạt kết quả cao nhất.
 Vậy làm thế nào để phát huy được tính tích cực của học sinh trong học 
tập? Đây là vấn đề không hề đơn giản nhưng lại rất cấp thiết trong thực tế giảng 
dạy hiện nay.
 Sinh học là một trong những bộ môn khoa học thực nghiệm. Trong quá 
trình giảng dạy giáo viên thường sử dụng phương pháp quan sát, thí nghiệm, 
vấn đápđể giúp học sinh tìm ra kiến thức. Sinh học lớp 8 chủ yếu nghiên cứu 
về cơ thể người. Nếu sử dụng phương pháp dạy học đó để truyền đạt kiến thức 
cho học sinh thì hiệu quả giảng dạy đôi khi chưa cao. Vậy giáo viên phải kết 
hợp sử dụng phương pháp như thế nào để học sinh có thể tiếp thu dễ dàng và 
cảm thấy thích thú học tập bộ môn? Qua bảy năm giảng dạy, tôi nhận thấy việc 
sử dụng phương pháp dạy học “đặt và giải quyết vấn đề” vào bài giảng Sinh 
học 8 sẽ giúp học sinh tích cực hơn, thích thú hơn khi tiếp thu kiến thức vì nó 
kích thích tính tò mò muốn hiểu biết, khám phá những vấn đề có liên quan đến 
chính bản thân mình. Vì vậy tôi quyết định chọn đề tài “Sử dụng phương pháp 
dạy học đặt và giải quyết vấn đề giúp học sinh tích cực hơn trong tìm hiểu 
môn Sinh học 8”
 Thực hiện: Trần Thị Ngọc Nga Trang 4 
 Sử dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải quyết vấn đề” giúp học sinh tích cực hơn khi 
tìm hiểu môn Sinh học 8
 Sau khi đọc các tài liệu nhận thấy, trong dạy học có rất nhiều phương 
pháp. Tuy nhiên chúng ta phải biết lựa chọn, phối hợp những phương pháp cho 
phù hợp với từng loại bài dạy, trong đó chú trọng đến việc phát huy tính tích 
cực của học sinh qua phương pháp “đặt và giải quyết vấn đề”. Vì đây là một 
trong những phương pháp phát huy được năng lực tư duy độc lập sáng tạo, năng 
lực trí tuệ của học sinh.
 4.2 Phương pháp khác
 a.Dự giờ
 Dự giờ nhiều tiết ở tất cả các khối lớp, đặc biệt là giáo viên dạy cùng bộ 
môn. Trong đó chú trọng dự giờ khối 8 để tự học hỏi và rút kinh nghiệm qua 
từng thao tác, phương pháp giảng dạy của mỗi giáo viên, đặc biệt là những 
phương pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong phương pháp đặt và giải 
quyết vấn đề để áp dụng vào tiết dạy của mình tốt hơn 
 Tổ chuyên môn, đồng nghiệp dự giờ, đánh giá, rút kinh nghiệm. Sau mỗi 
tiết dạy được đồng nghiệp góp ý, rút kinh nghiệm rất chân tình giúp tôi không 
ngừng phấn đấu khắc phục những hạn chế, tự hoàn thiện mình để tổ chức tốt 
các hoạt động dạy học tích cực cho học sinh, nhằm giúp các em thích thú hơn 
trong học tập bộ môn.
 b.Đàm thoại
 Trong công tác, thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp, tổ chuyên 
môn để cùng nhau giải quyết, khắc phục những khó khăn trong giảng dạy, cách 
thức phối hợp các phương pháp dạy học thích hợp với từng bài (đặc biệt là 
những bài có kiến thức khó). Ở đây mỗi giáo viên phải tự đưa ra các giải pháp 
hữu hiệu nhằm giúp học sinh hứng thú trong tìm tòi, sáng tạo trong nhận thức.
 Trong quá trình giảng dạy, đàm thoại trực tiếp với học sinh để thăm 
dò tình hình học tập của lớp, những khó khăn mà học sinh gặp phải trong 
 Thực hiện: Trần Thị Ngọc Nga Trang 6 
 Sử dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải quyết vấn đề” giúp học sinh tích cực hơn khi 
tìm hiểu môn Sinh học 8
 B. NỘI DUNG
 1.CƠ SỞ LÍ LUẬN
 Việc đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm phát huy tính chủ động, tích 
cực, sáng tạo của học sinh đang là yêu cầu cấp thiết hiện nay, có như vậy học 
sinh mới chủ động tiếp thu kiến thức nhằm mang lại hiệu quả giáo dục cao nhất. 
Vì vậy mỗi thầy cô giáo chúng ta phải có nhiệm vụ xây dựng cho mình phương 
pháp giảng dạy phù hợpđể phát huy tính tích cực của học sinh nhằm khắc phục 
tình trạnh học sinh thụ động trong tiếp thu kiến thức
 Để phát huy sự tích cực của học sinh trong học tập một phần phải xuất 
phát từ chính bản thân học sinh. Do vậy yêu cầu đặt ra là phải làm sao để học 
sinh tích cực, hứng thú với học tập bộ môn? Có làm được như vậy mới thật sự 
đạt được hiệu quả giáo dục.
 Ở học sinh Trung học cơ sở, đặc biệt là học sinh khối 8 phần lớn các em 
chưa tự ý thức được việc học tập của mình mà các em thường học theo cảm 
tính. Nghĩa là các em học theo sở thích của mình, những môn học nào các em 
cảm thấy hứng thú, gần gũi với bản thân thì khả năng tiếp thu ở các em rất tốt. 
Nắm được đặc điểm đó, đòi hỏi người giáo viên phải có biện pháp, phương 
pháp, thủ thuật dạy học phù hợp nhằm thu hút học sinh học tập, qua đó phát huy 
sự tích cực trong học tập của các em
 Đặc thù của bộ môn Sinh học 8 là tìm hiểu nghiên cứu về những vấn đề 
có liên quan đến cơ thể người, qua đó tự đề ra những phương pháp vệ sinh cơ 
thể. Đây là nội dung rất gần gũi với chính bản thân học sinh cho nên nhu cầu 
tìm hiểu ở các em là rất cao. Do vậy trong giảng dạy giáo viên phải lưu ý nhằm 
lôi cuốn, thu hút học sinh qua đó phát huy sự tích cực của các em trong học tập. 
Làm được điều này đòi hỏi ở người giáo viên phải khéo léo trong việc sử dụng 
và phối hợp các phương pháp nhằm đưa ra những tình huống có vấn đề để học 
 Thực hiện: Trần Thị Ngọc Nga Trang 8 
 Sử dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải quyết vấn đề” giúp học sinh tích cực hơn khi 
tìm hiểu môn Sinh học 8
 Trước đây, tuy có rất nhiều người đã nghiên cứu về đề tài này, nhưng ở 
đây bản thân tôi đi sâu vào nghiên cứu đề tài này nhằm phát huy sự tích cực chủ 
động sáng tạo của học sinh trong tiếp thu kiến thức với mong muốn đưa phương 
pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề lên một tầm cao hơn.
 2. Thực trạng:
 Trong thực tế giảng dạy ở trường học, học sinh thường quan niệm rằng 
môn sinh học là môn phụ không quan trọng. Cho nên các em thường không đầu 
tư nhiều cho nghiên cứu bộ môn thậm chí còn lơ là không hứng thú khi tìm hiểu 
kiến thức. Các em nghĩ rằng việc dạy và học diễn ra khô khan và nặng nề nên 
các em thường không hứng thú với việc tìm hiểu kiến thức bộ môn.
 Qua thực tế giảng dạy môn Sinh học ở trường Trung học cơ sở, nhận thấy 
rằng : học sinh thường thụ động, vẫn còn thói quen học tập rập khuôn, máy móc 
khi tiếp thu kiến thức, các em chưa tích cực trong tìm hiểu bộ môn. Hoạt động 
giảng dạy của thầy và hoạt động học tập của trò còn nhiều hạn chế, cụ thể như 
sau:
2.1 Những thuận lợi và khó khăn:
 2.1.1 Khó khăn: 
 + Giáo viên: 
 Gặp rất nhiều khó khăn trong phương pháp dạy học đặt và giải quyết 
vần đề nhằm phát huy sự tích cực của học sinh trong học tập. Từ nhiều năm 
trước giáo viên chúng ta đã quen với thuật ngữ “dạy học nêu và giải quyết vấn 
đề” nhưng đến nay vẫn chưa vận dụng thành thạo. Một số giáo viên chưa khéo 
léo trong việc đưa ra các tình huống có vấn đề hoặc chưa giúp học sinh giải 
quyết vấn đề một cách hợp lí nhất hoặc những tình huống giáo viên đưa ra xa 
vời thực tế không gây hứng thú ở học sinh nên các em không hứng thú để tìm 
hiểu và giải quyết vần đế.
 Thực hiện: Trần Thị Ngọc Nga Trang 10 
 Sử dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải quyết vấn đề” giúp học sinh tích cực hơn khi 
tìm hiểu môn Sinh học 8
 + Thực trạng trường lớp, đồ dùng dạy học
 Một số dụng cụ thí nghiệm khó làm, mất nhiều về thời gian như thí 
nghiệm về hoạt động hô hấp, tìm hiểu hoạt động của enzim trong nước bọt, tìm 
hiểu chức năng của tủy sống.... giáo viên kết hợp biểu diễn thí nghiệm hoặc cho 
học sinh làm thí nghiệm theo nhóm, đồng thời phải tạo tình huống có vấn đề 
khác nhau để kích thích cho học sinh tìm tòi, phát huy tính tự học của học sinh.
2.1.2 Thuận lợi 
 + Giáo viên:
 Phương pháp dạy học Sinh học ở trường THCS hiện nay so với trước đã 
có những chuyển biến đáng kể nhất là các phương pháp dạy học tích cực. Đây 
không phải là vấn đề mới, điều đáng chú ý là việc tập luyện cho học sinh phát 
hiện và giải quyết vấn đề không chỉ thuộc phạm trù phương pháp dạy học mà đã 
trở thành mục tiêu giáo dục, đảm bảo cho con người thích ứng được với sự phát 
triển của xã hội. Trong giảng dạy, giáo viên phải chú ý đến tính khoa học, chính 
xác, tính thực tiễn của kiến thức, nhất là đảm bảo tính hệ thống và khối lượng 
kiến thức mà chương trình sách giáo khoa đã quy định.
 Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên cũng ngày một nâng cao 
qua những khóa học chuyên môn nghiệp vụ hè. Do vậy việc áp dụng phương 
pháp dạy học “đặt và giải quyết vấn đề” cũng đơn giản hơn nhiều. 
 + Học sinh: 
 Dạy theo phương pháp này tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, 
hứng thú trong học tập cho học sinh, hướng tới việc học tập chủ động, chống lại 
thói quen học tập thụ động.
 Học sinh yêu thích bộ môn Sinh học, trong giờ học các em chú ý lắng 
nghe giảng bài, tích cực đưa ra các tình huống có vấn đề để cùng nhau giải 
quyết các tình huống đó.
 Thực hiện: Trần Thị Ngọc Nga Trang 12 
 Sử dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải quyết vấn đề” giúp học sinh tích cực hơn khi 
tìm hiểu môn Sinh học 8
ở học sinh. Những vấn đề đưa ra phải có hướng giải quyết phù hợp, tránh những 
vấn đề giải quyết theo kiểu đúng sai
 Nội dung những vấn đề, những hiện tượng đặt ra cần phải kết thúc bằng 
các câu hỏi : Em giải thích vấn đề đó như thế nào? Tại sao lại như vậy? Tại sao 
lại có vấn đề đó? . Đó là hàng loạt những vấn đề, những hiện tượng đưa ra mà 
học sinh cần phải giải quyết để các em đi sâu tìm hiểu. Cuối cùng nếu như học 
sinh chưa giải quyết được vấn đề thì giáo viên cần định hướng cụ thể, rõ ràng 
cho học sinh tự giải quyết. Tránh tình trạnhg giáo viên trình bày sẵn cho học 
sinh ngồi tiếp thu
 Để giúp học sinh tích cực hứng thú hơn khi đi sâu tìm hiểu hay giải 
quyết vấn đề nào đó, giáo viên cần phải huy động vai trò, khả năng chủ động 
của học sinh trước vấn đề, tình huống đã đặt ra
 + Những tình huống giáo viên đưa ra phải được giải thích trên cơ sở 
khoa học
 + Những vấn đề đưa ra phải thực tế và có liên quan đến chính đời sống 
hay bản thân học sinh mà các em có nhu cầu giải quyết
 + Giáo viên phải có nhận xét đánh giá cụ thể những ý kiến
4. Kết quả thu được sau khi áp dụng SKNN
- Trong suốt quá trình giảng dạy và áp dụng phương pháp dạy học “Đặt và giải 
quyết vấn đề” đã nêu ở trên và qua thống kê, kiểm tra so sánh, đối chiếu tôi nhận 
thấy kết quả học tập của học sinh từng bước được nâng lên qua từng giai đoạn, 
cụ thể như sau:
HS Giỏi Khá Trung bình Yếu
Trước khi áp dụng 15 10 15 1
Sau khi áp dụng 24 14 3 0
 Thực hiện: Trần Thị Ngọc Nga Trang 14