Tài liệu Huấn luyện sơ cấp cứu cho người dân - Bài 1: Nguyên tắc cơ bản trong sơ cấp cứu tai nạn thương tích

 Tài liệu huấn luyện sơ cấp cứu cho người dân tại cộng đồng và tình nguyện viên Chữ thập đỏ cấp 1
 BÀI 1
 NGUYÊN TẮC CƠ BẢN TRONG SƠ CẤP CỨU
 TAI NẠN THƯƠNG TÍCH
 Mục tiêu học tập:
 Sau khi học bài này, học viên có khả năng:
 1. Trình bày được khái niệm, mục đích và 5 nguyên tắc trong sơ cấp cứu tai nạn thương tích.
 2. Trình bày đủ các bước đánh giá và cấp cứu nạn nhân theo quy trinh ABCDE.
 3. Thực hành đúng, đủ các bước trong quy trình ABCDE trên mô hình hoặc trên nạn nhân giả 
 định:
 4. Áp dụng được các nguyên tắc và quy trình ABCDE trong sơ cấp cứu.
1/. Khái niệm về sơ cấp cứu:
 Sơ cấp cứu là hành động can thiệp, trợ giúp và chăm sóc ban đầu đối với người bị nạn ngay 
tại hiện trường trước khi có sự hỗ trợ chuyên môn của nhân viên y tế.
2/. Mục đích của sơ cấp cứu:
 - Giảm thiểu các trướng hợp tử vong.
 - Hạn chế các tổn thương thứ phát.
 - Tạo điều kiện cho nạn nhân nhanh chóng hồi phục.
3/. Nguyên tắc trong sơ cấp cứu tai nạn thương tích:
 Trước bất cứ 1 tai nạn thương tích nào, người SCC cần thực hiện 5 nguyên tắc sau:
3.1. Đánh giá mức độ an toàn (Quan sát hiện trường, thu thập thông tin và loại trừ nguy 
hiểm), đảm bảo tiếp cận nạn nhân an toàn, an toàn cho người sơ cứu, cho nạn nhân và người xung 
quanh theo nguyên tắc “chỉ cứu người khác khi mình thật sự an toàn” vì bạn không thể giúp đở 
người khác nếu bạn cũng trở thành nạn nhân.
3.2. Gọi sự trợ giúp của những người xung quanh và các cơ quan chức năng: Y tế, công an, cứu 
hỏa và cứu hộ cứu nạn, điện lực.
3.3. Đánh giá tình trạng nạn nhân theo quy trình ABCDE:
 Theo tài liệu “Hướng dẫn quy trình SCC và hồi sức quốc tế” năm 2016 của Hiệp hội 
Chữ thập đỏ và trăng lưỡi liềm đỏ Quốc tế: khi sơ cứu bất kỳ trường hợp tai nạn thương tích nào 
cũng tiếp cận và đánh giá tình trạng nạn nhân theo trình tự ABCDE gồm: A. Đường thở, B. Hô Circulation con troll: Kiểm tra tuần hoàn và xem có bất kỳ sự chảy máu nào không?.
Disability control: Đánh giá nhanh tổn thương thần kinh.
Exposure control: Bộc lộ toàn thân, kiểm tra các tổn thương khác.
Cụ thể các bước tiến hành như sau:
Bước 1. Kiểm tra và làm thông đường thở (Airway control).
 Để lòng bàn tay lên trán nạn nhân đồng thời dung ngón trỏ và ngón giữa tay còn lại nâng 
cằm nạn nhân để đầu nạn nhân ngữa tối đa về phia sau tránh lưỡi tụt.
 Mở miệng nạn nhân để kiểm tra dị vật và làm thông dường thở. Nếu thấy dị vật (ví dụ: máu, 
dịch, đờm dãi, bùn đất) hơi nghiêng đầu nạn nhân sang 1 bên, dùng hai ngón tay có lót gạc hoặc 
khăn mỏng vét xung quanh miệng và lấy dị vật ra. Nếu nghi ngờ nạn nhân có tổn thương đốt sống 
cổ không được nghiêng đầu khi lấy dị vật 
Lưu ý:
 - Nếu nghi ngờ có tổn thương cột sống cổ, chỉ được đẩy hàm dưới xuống mà không được 
 nâng cằm.
 - Đối với trẻ dưới 1 tuổi không được để đầu ngửa tối đa như người lớn. 
Bước 2. Kiểm tra sự thở B (Breathing control): Bằng cách “nhìn, sờ, nghe và cảm nhận”. Thời 
gian kiểm tra không quá 10 giây.
 - Nhìn lồng ngực có/không di động theo nhịp thở.
 - Sờ và cảm nhận: đặt tay lên bụng nạn nhân để cảm nhận có/không sự cử động. Bắt mạch cánh tay đối với trẻ nhỏ: Đặt 2 hoặc 3 ngón tay ở chổ hõm giữa mặt trong cánh 
tay, cảm nhận có mạch đập dưới ngón tay.
 Bắt mạch cổ Bắt mạch cánh tay với trẻ nhỏ 
Nếu nạn nhân không có mạch, ngừng thở: Tiến hành hồi sinh tim phổi bằng cách ép tim 
ngoài lồng ngực và hô hấp nhân tạo theo quy trình (xem bài SCC ngừng thở ngừng tim).
Bước 4. Đánh giá nhanh tổn thương thần kinh D (Disability): đánh giá nhanh tổn thương hệ 
thần kinh và sự đáp ứng của nạn nhân.
 Cần đánh giá nhanh tổn thương hệ thần kinh bằng cách: Lay, gọi, hỏi nạn nhân, yêu cầu nạn 
nhân thực hiện những động tác đơn giản. Đánh giá nhanh theo 4 mức độ như sau:
 1) Nạn nhân tỉnh và giao tiếp được bình thường không?.
 2) Nạn nhân có đáp ứng với lời nói thế nào khi hỏi?.
 3) Nạn nhân đáp ứng với kích thích đau (chỉ áp dụng khi hỏi không thấy trả lời).
 4) Nạn nhân không đáp ứng với hỏi hoặc kích thích đau (khi đó nạn nhân đã hôn mê, tiên 
 lượng rất xấu, nên vận chuyển sớm đến cơ sở y tế để được chăm sóc và điều trị).
Bước 5. Bộc lộ toàn thân E (Exposure), kiểm tra các tổn thương khác.
 - Nới rộng hoặc mở quần áo của nạn nhân để đánh giá các tổn thương để xử trí, tránh bỏ 
 sót tổn thương (sau khi đã xử trí hồi sinh tim phổi).
 - Nếu nghi ngờ có tổn thương cột sống cổ hoặc thắt lưng phải bất động cột sống trong quá 
 trình kiểm tra. Bất động nạn nhân trên ván cứng hoặc nền cứng, tránh di lệch xoay trở 
 nạn nhân gây biến chứng.
 Lưu ý: Mặc dù các bước xử trí được thực hiện theo trình tự này, song trên thực tế, các bước 
 sơ cứu có thể được thực hiện đồng thời hoặc đảo ngược trước sau tùy theo tình trạng nạn 
 nhân. Ví dụ tại hiện trường nếu thấy nạn nhân bất tỉnh, ngừng thở cần kiểm tra mạch, nếu